صادرات به روسیه

آخرین بروزرسانی: ۷ تیر, ۱۴۰۲

در این مطلب می خواهیم بصورت موشکافانه صادرات به روسیه را بررسی کنیم. در این مقاله با تحلیل بازار های روسیه، آمار واردات و صادرات روسیه، اقلام صادراتی ایران به روسیه و همچنین با پتانسیل صادرات به فدراسیون روسیه آشنا میشویم. ضمنا سوالاتی مانند اینها را نیز پاسخ خواهیم داد: حداقل سرمایه برای صادرات به روسیه چه قدر است؟ آیا بدون سرمایه مالی هم می توان صادراتی موفق به روسیه داشت؟

آنچه در این مقاله میخوانید:

• اطلاعات ضروری پیش از شروع صادرات به کشور روسیه
• تأثیر کووید-19 بر اقتصاد روسیه
• اطلاعات فرهنگی، جغرافیایی و جمعیتی روسیه
• اطلاعات اقتصادی و تجاری روسیه
• کشور روسیه و بحران های موثر بر اقتصاد آن
• صادرات روسیه به سایر کشور ها
• روسیه به کدام کشور ها بیشترین صادرات را دارد؟
• مهمترین اقلام صادراتی روسیه به سایر کشورها
• چه کشور هایی بیشترین صادرات به روسیه را دارند؟
• 10 کشور برتر صادرکننده به روسیه
• مهمترین گروه های کالایی صادرات به روسیه
• سهم ایران از صادرات به روسیه
• پتانسیل صادرات ایران به روسیه
• صادرات به روسیه به تفکیک محصول و ارزش دلاری
• بیشترین پتانسیل واردات روسیه (صادرات به روسیه)
• گستره روابط تجاری روسیه با دیگر کشور ها
• بیشترین محصولات صادراتی روسیه چیست؟
• کالاهای صادراتی روسیه بر اساس رده در سال 2020
• کالاهای وارداتی روسیه بر اساس رده در سال 2020
• بررسی کالا های صادراتی روسیه به ایران
• بررسی کالا های صادراتی ایران به روسیه
• صادرات خشکبار به روسیه
• صادرات میوه به روسیه
• منابع طبیعی موجود در روسیه
• موانع تجارت با روسیه
• سخن پایانی

آنچه یک بازرگان باید قبل از صادرات به روسیه بداند

ابتدا نگاهی می اندازیم به اطلاعات فرهنگی، جغرافیایی، جمعیتی و اقتصادی روسیه این پهناورترین کشور جهان

اطلاعات فرهنگی، جغرافیایی و جمعیتی روسیه

• مساحت: 6601668 مایل مربع (17098242 کیلومتر مربع) / بزرگترین کشور جهان از نظر وسعت
• جمعیت: 144.498.215 نفر

تفکیک جمعیتی روسیه

• 77.7 درصد روس
• 3.7 درصد تاتار
• 1.4 درصد اوکراینی
• 1.1 درصد باشقیر
• 1 درصد چوواش
• 1 درصد چچن
• 3.9 درصد نامشخص
• 10.2 درصد سایر

سایر اطلاعات

• زبان های اصلی: روسی و انگلیسی
• زبان های رایج: تارتاری، اوکراینی، چوواشی، بشیر، مردوین و چچنی
• مذهب: ارتدکس، اسلام (10 تا 15 درصد)، تنگریسم
• پایتخت: مسکو ( 11.500.000 نفر جمعیت)
• تعداد استان: 46
• تعداد فدرال: 85 واحد
• تعداد جمهوری: 22
• تعداد سرزمین: 9
• تعداد شهر: 1110
• استان‌های مهم: مسکو، سن پترزبورگ، نووسیبیرسک، یکاترینبورگ، نیژنی نووگورود، کازان، سامارا، اومسک، چلیابینسک، اوفا
• آب و هوا: سرد و خشک، درجه هوای نامتعادل با زمستان های بسیار سرد (منفی 42 درجه سانتی گراد) و تابستان های گرم (17 درجه سانتی گراد)

منابع طبیعی موجود در روسیه

روسیه احتمالاً از هر کشور دیگری در جهان از نظر منابع طبیعی غنی تر است. این کشور دارای منابع فراوان نفت، گاز طبیعی، الوار و مواد معدنی با ارزش مانند مس، الماس، سرب، روی، بوکسیت، نیکل، قلع، جیوه، طلا و نقره است که بیشتر آنها در سیبری و خاور دور قرار دارند. ارزش منابع روسیه بسیار زیاد است.

روسیه بزرگترین کشور جهان است که محدوده وسیعی از قلمروهای مختلف از نظر توپوگرافی را پوشش می‌دهد، از جمله بسیاری از مناطقی که با روش‌های حمل و نقل مرسوم غیرقابل دسترس هستند. مراکز سنتی فعالیت اقتصادی تقریباً به طور انحصاری در بخش مهمان نوازتر اروپایی روسیه قرار دارند که زمانی زغال سنگ و گاز طبیعی قابل توجهی را برای پیشبرد صنایع سنگین ارائه می کردند. اما پایه سوخت اروپا تا حدود زیادی در دهه 1980 تخلیه شد و روسیه را وادار کرد تا به ذخایر سیبری بسیار دورتر از مرکز صنعتی تکیه کند.

اطلاعات اقتصادی و تجاری روسیه

نخست آمارهای اقتصادی پهناورترین کشور جهان را با هم مرور میکنیم:

• ارزش کل صادرات (FoB): 426,720 میلیون دلار
• ارزش کل واردات (CIF): 247,161 میلیون دلار
• شاخص تولید صنعتی: 97.9 درصد
• مازاد تجاری روسیه از 2020 تا 2021: 19.8 میلیارد دلار
• تراز تجاری: 19778.00 میلیون دلار
• حساب جاری: 40800.00 میلیون دلار
• حساب جاری به تولید ناخالص داخلی: 2.40 درصد تولید ناخالص داخلی
• واردات روسیه : 26801.00 میلیون دلار
• صادرات روسیه : 46579.00 میلیون دلار
• بدهی خارجی: 489.20 بیلیون دلار
• جریان سرمایه: 33696.71 میلیون دلار
• ذخایر طلا: 2299 تن
• صادرات نفت: 29100.00 میلیون دلار
• واریز وجه: 740.00 میلیون دلار
• سرمایه گذاری مستقیم خارجی: 5531.00 میلیون دلار
• تولید نفت خام: 10312 BBL/D/1K
• شاخص تروریسم: 4.54
• فروش سلاح: 3203 SIPRI TIV میلیون
• نرخ بیکاری: 4.6 درصد
• تورم (CPI): 4.5 درصد
• جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی: 31.7 میلیارد دلار

بحران های سیاسی روسیه بر اقتصاد روسیه هم اثر مستقیم گذاشته است. مثلا ولادیمیر پوتین در سال 2018 در بحبوحه اتهامات تقلب در انتخابات مجددا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. همچنین روسیه در اوایل سال 2014 شبه جزیره کریمه اوکراین را به طور غیرقانونی ضمیمه کرد و همچنان با تامین سلاح و نیرو در منطقه دونباس در شرق اوکراین به بی ثباتی دامن می زند.

ادامه تحریم های اقتصادی غرب منجر به فرار مغزها و فرار سرمایه از روسیه شده است. اقتصاد روسیه به شدت به صادرات نفت و گاز وابسته است. در سال‌های اخیر، قیمت‌های پایین نفت، بار مالی ناشی از الحاق کریمه، و تلاش‌ها برای تسلیح مجدد ارتش، مالیه عمومی را در این کشور تحت فشار قرار داده است. به دلیل اقدامات روسیه در اوکراین، درخواست روسیه برای پیوستن به سازمان همکاری اقتصادی و توسعه نیز برای مدت نامعلومی به تعویق افتاده است.

امتیاز “آزادی اقتصادی” کشور روسیه هم 61.5 است. اقتصاد این کشور رتبه نود و دوُمین اقتصاد آزاد در شاخص 2021 را در جهان دارد که رتبه متوسط رو به ضعیفی است.

روسیه در بین 45 کشور منطقه اروپا در رتبه 42 قرار دارد و امتیاز کلی آن کمتر از میانگین منطقه ای و جهانی است. در واقع روسیه را می توان کشوری با اقتصاد غیرآزاد نام گذاری کرد. این کشور در طی سالهای مختلف مخصوصا سال های 2020 و 2019 میلادی در میان کشور های با اقتصاد غیرآزاد قرار گرفته است. اقتصاد روسیه تحت تاثیر شدید دخالت دولت و سیاست های دولت است. دقیقا همین مسئله نیز علت غیر آزاد بودن اقتصاد این کشور است.

تأثیر کووید-19 بر اقتصاد روسیه

پاندمی کرونا آغازگر ترویج روشی جدید در تمام فعالیت ها بود. حتی می توان پاندمی کرونا را پایانی بر بسیاری از فعالیت های اقتصادی برشمرد. چرخه توزیع پول و تجارت در تمام سطوح تحت تاثیر قرار گرفت و روسیه هم از این قاعده مستثنی نبود.

متاسفانه روسیه هم مانند بسیاری از کشور ها نتوانست به خوبی خود را با این بیماری وفق دهد و اقتصاد آن دچار تزلزل شدید شد. در سال 2019 صادرات به روسیه با 8.8 درصد کاهش روبه رو شد که این عدد در مقیاس یک این کشور پهناور بسیار چشم گیر است.

بررسی صادرات روسیه به جهان

به لحاظ آماری روسیه چهاردهمین کشور صادرکننده و بیست و یکمین کشور واردکننده کالا در جهان است.

این کشور عمدتاً هیدروکربن، سوخت جامد، گندم و مزلین، آهن و فولاد، فلزات گرانبها، سنگ های قیمتی و چوب را صادر می کند و بیشتر ماشین آلات، دارو، الکترونیک، محصولات الکتریکی، وسایل نقلیه و پلاستیک وارد می کند. البته همانطور که پیش از این اشاره شد، در سال 2020، به دلیل همه گیری کووید-19، حجم صادرات کالا و خدمات نسبت به سال 2019 میلادی 8.8 درصد کاهش و متقابلا حجم واردات نیز 12.6 درصد کاهش یافت.

مقاصد صادراتی که بیشترین سهم در صادرات محصولات از روسیه را دارند، چین، هلند، انگلستان، آلمان، بلاروس و ترکیه هستند. در این میان بازار چین بیشترین پتانسیل صادراتی را دارد. چین، هلند، آلمان، بلاروس و ترکیه اصلی ترین کشور هایی هستند که روسیه با آنها داد و ستد دارد و می توان گفت سهم بیشتری از درآمد دلاری خود را از طریق صادرات به این کشور ها داشته و مشتریان اصلی روسیه به حساب می آیند.

آمار صادرات روسیه به سایر کشور ها

بر اساس آماری که در سال 2020 منتشر شده است، صادرات روسیه به سایر کشورها برابر 337,105,352,000 دلار یعنی بالغ بر 337 میلیارد دلار بوده که نقشه این بازارهای صادراتی را در شکل بالا می توانید مشاهده کنید.

روسیه به کدام کشور ها بیشترین صادرات را دارد؟

کشورهایی که در سال 2020 بیشترین واردات از روسیه را داشته اند عبارتند از:

1. چین (14.6 %)
2. هلند (7.4 %)
3. انگلستان (6.9 %)
4. آلمان (5.5 %)
5. بلاروس (4.7 %)
6. ترکیه (4.7 %)
7. قراقستان (4.2 %)
8. کره جنوبی (3.7 %)
9. آمریکا (3.3 %)
10. ایتالیا (3 %)

بیشترین محصولات صادراتی روسیه چیست؟

بیشترین محصولات صادر شده توسط روسیه عبارتند از نفت خام، نفت تصفیه شده، گاز نفت، بریکت زغال سنگ و گندم است که بیشترین حجم آن به چین صادر می شود. در سال 2019، روسیه بزرگترین صادرکننده گندم، آهن نیمه تمام، نفت قطران، زغال سنگ، نیکل خام و کودهای نیتروژنی در جهان بوده است.

در شکل زیر مهمترین اقلام صادراتی روسیه به سایر کشورها در سال 2020 را میبینید

بیشترین کالاهایی که روسیه به دیگر کشور ها در سال 2020 صادر کرده عبارتند از:

1. سوخت های معدنی، روغن های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها؛ مواد قیری؛ معدنی . . .
2. کالاهایی که در جای دیگر مشخص نشده اند
3. مروارید طبیعی یا پرورشی، سنگ های قیمتی یا نیمه قیمتی، فلزات گرانبها، فلزات روکش شده. . .
4. آهن و فولاد
5. غلات
6. ماشین آلات، لوازم مکانیکی، راکتورهای هسته ای، بویلرها؛ بخش هایی از آن
7. چوب و اشیاء چوبی؛ زغال چوب
8. کودها
9. مس و مصنوعات آن
10. آلومینیوم و محصولات آن

بررسی واردات روسیه (صادرات به فدراسیون روسیه)

به صورت کلی بیشترین کالاها و محصولات صادر شده به روسیه خودروها، داروهای بسته بندی شده، قطعات خودرو، تجهیزات، هواپیماها، هلیکوپترها و یا فضاپیماها هستند. بیشتر این کالاها از چین، آلمان، بلاروس، ایالات متحده و ایتالیا وارد می‌شوند. در سال 2019 روسیه بزرگترین واردکننده سیمان نسوز، کاغذ دیواری، مس رسوبی، توربین های هیدرولیک و طرح های معماری در جهان بود.

این کشور به‌رغم قوانین و سیاست‌های سخت‌گیرانه خود، می توان گفت با تجارت خارجی موافق است. تجارت خارجی 51.5 درصد از تولید ناخالص داخلی روسیه را تشکیل می‌دهد. روسیه در سال 2012 به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمد و همچنین یکی از اعضای کشورهای مشترک المنافع است که منطقه تجارت آزاد را ایجاد کرده اند و عضو اتحادیه گمرکی اوراسیا نیز هست.

چه کشور هایی بیشترین صادرات به روسیه را دارند؟

روسیه در سال 2020 به میزان 231,667,985,000 دلار یعنی بالغ بر 231 میلیارد دلار واردات از جهان داشته است. نقشه واردات روسیه از سایر کشورها را در شکل بالا می توانید مشاهده کنید.

10 کشور برتر صادرکننده به روسیه

آمار عمده صادرات کالا به روسیه در سال 2020 توسط کشورهای دیگر به شرح زیر است:

1. چین (23.7 %)
2. آلمان (10.1 %)
3. آمریکا (5.7 %)
4. بلاروس (5.4 %)
5. ایتالیا (4.4 %)
6. فرانسه (3.5 %)
7. کره جنوبی (3.1 %)
8. ژاپن (3.1 %)
9. ترکیه (2.2 %)
10. قزاقزستان (2.2 %)

مهمترین گروه های کالایی صادرات به روسیه

مهمترین گروه های کالایی صادر شده به روسیه در سال 2020 عبارتند از:

1. ماشین آلات، لوازم مکانیکی، راکتورهای هسته ای، بویلرها؛ بخش هایی از آن
2. ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی و قطعات آنها؛ ضبط کننده و تولید کننده صدا، تلویزیون. . .
3. وسایل نقلیه غیر از راه آهن یا تراموا و قطعات و لوازم جانبی آنها
4. محصولات دارویی
5. پلاستیک و مصنوعات از آن
6. کالاهایی که در جای دیگر مشخص نشده اند
7. نوری، عکاسی، فیلمبرداری، اندازه گیری، بررسی، دقیق، پزشکی یا جراحی. . .
8. مصنوعات از آهن یا فولاد
9. میوه و آجیل خوراکی؛ پوست مرکبات یا خربزه
10. مواد شیمیایی آلی

سهم ایران از صادرات به روسیه

مسکو و تهران شرکای مهمی برای یکدیگر بوده و هستند و در سال های اخیر همواره روابط سیاسی و اقتصادی مطلوب بوده است. کمبود زیر ساخت و عدم وجود برنامه ریزی منظم باعث شده تا ظرفیت صادرات کالای ایرانی به روسیه آنطور که باید افزایش نیابد.

این فراز و نشیب ها را می توان در آمار سالیان گذشته به خوبی متوجه شد. با افزایش 40 میلیون دلاری ارزش صادرات ایران به روسیه از سال 98 تا 99 و نیم نگاهی به سال های97، 96 و 95 می توان گفت ریل پیشرفت روابط اقتصادی کمی مستحکم تر شده است و این خبری خوب برای تاجران ایرانی خواهد بود.

• سال 1400 میزان 426,041,610 دلار
• سال 99 میزان 501,472,928 دلار
• سال 98 میزان 460,933,656 دلار
• سال 97 میزان 279,847,412 دلار
• سال 96 میزان 284,545,115 دلار
• سال 95 میزان 218,952,087 دلار

پتانسیل صادرات ایران به روسیه

مهمترین کالاهای دارای پتانسیل صادراتی به روسیه را در جدول و نمودار زیر مشاهده می کنید:

در نمودار زیر هم اقلام صادراتی ایرانی به روسیه که دارای بیشترین پتانسیل کاری هستند را مشاهده می کنید:

بررسی کالا های صادراتی ایران به روسیه

در سال 2019، ایران 560 میلیون دلار به روسیه صادر کرده است. عمده‌ترین محصولاتی که ایران به روسیه صادر کرد، میوه‌ (65.6 میلیون دلار)، آجیل‌ (62 میلیون دلار) و سبزیجات (44.8 میلیون دلار) بوده است. طی 23 سال گذشته واردات ایران از روسیه با نرخ سالانه 12.5 درصد از 37.4 میلیون دلار در سال 1996 به 560 میلیون دلار در سال 2019 افزایش یافته است. در سال 2019، ایران هیچ خدماتی به روسیه صادر نکرد.

صادرات خشکبار به روسیه

94 درصد بازار پسته روسیه در دست تاجران ایرانی است. آجیل و خشکبار تنقلات مورد علاقه روس ها و ایران کشوری غنی از این بابت است. 62 میلیون دلار درآمد از آجیل که بخش اعظم آن پسته و کشمش است عددی بزرگ و ترغیب کننده برای گسترش بازار است. حتما این حوزه جای کار بیشتری دارد که با تحلیل درست می توان به درک بهتری از آن رسید.

صادرات میوه به روسیه

میوه در اغلب سال ها رتبه اول در صادرات به روسیه را داشته است. گستردگی جغرافیایی، اقلیم خاص ایران و چهار فصل بودن باعث شده تا بتوان در تمام فصل ها میوه های مختلف برای صادرات آماده داشت. با پیدا کردن کانال های ارتباطی بین باغداران در ایران و تجار روس می توان تکانی اساسی به این بازار داد. 65 میلیون دلار درآمد سالانه خبر از بازاری غیر قابل اشباع می دهد.

بررسی کالا های صادراتی روسیه به ایران

در سال 2019، روسیه 1.52 میلیارد دلار به ایران صادات داشته است. عمده‌ترین محصولات روغن‌های دانه (458 میلیون دلار)، ذرت (386 میلیون دلار) و جو (224 میلیون دلار) هستند. طی 23 سال گذشته، صادرات روسیه به ایران با نرخ سالانه 6.38 درصد، از 365 میلیون دلار در سال 1996 به 1.52 میلیارد دلار در سال 2019 افزایش یافته است.

در سال 2017، روسیه خدماتی به ارزش 138 میلیون دلار به ایران صادر کرد که سایر خدمات تجاری (73.4 میلیون دلار)، مسافرت (30.1 میلیون دلار) و حمل و نقل (22.8 میلیون دلار) از نظر ارزش بزرگ‌ترین خدمات هستند.

موانع تجارت با روسیه

قانون گذاران روسیه هم مانند تمام کشور ها موانعی را بر سر راه وارد کننده قرار داده اند که شامل موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای است. این قوانین اما برای برخی کشور ها سخت گیرانه تر است. به طور مثال قانون های ویژه ای برای شرکت های آمریکایی وجود دارد.

قانون اجازه اعمال ممنوعیت و محدودیت بر واردات برخی کالاها (محصولات یا مواد خام) به روسیه را می دهد. این قوانین برای کشورهای خارجی نه چندان دوست منشأ وضع میشوند. قانون فدرال شماره 127-FZ مورخه 4 ژوئن 2018 در مورد اقدامات تلافی جویانه (مقابله) با اقدامات غیردوستانه ایالات متحده آمریکا و سایر کشورهای خارجی است.

خوشبختانه ایران در این لیست قرار ندارد و صرفا موانع و قوانین موجود مانند سایر کشور ها و گمرکات است. یعنی مقررات گمرکی و تعرفه ای و محدودیت هایی است که وجود دارد و معمولا در حال تغییر هستند.

سخن پایانی: بزرگترین مانع صادرات چیست؟

صادرات به کشور 144 میلیونی و پهناور روسیه که اکنون درگیر جنگ فرسایشی با اوکراین هم هست واقعا یک فرصت طلایی به شمار میرود. فرصتی که نیازمند تحقیق بازار درست و تدوین بیزینس پلن اصولی است. تنها با مطالعه، آموزش و مشاوره تخصصی است که شما میتوانید سهمی از این بازار بزرگ بدست آورید. بزرگترین مانع شما در راه صادرات به فدراسیون روسیه یا هر کشور دیگری، ضعف دانش تجارت خارجی است.