صادرات به ازبکستان | چالش ها، قوانین و کالاهای سودآور

آخرین بروزرسانی در: 1403/09/06

صادرات به ازبکستان، این قلب آسیای مرکزی، با اقتصادی در حال رشد و جمعیتی بیش از 35 میلیون نفر، به یکی از جذاب‌ترین بازارهای هدف منطقه برای صادرکنندگان ایرانی تبدیل شده است. این کشور، با دارا بودن منابع طبیعی فراوان، اصلاحات اقتصادی چشمگیر و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، فرصتی طلایی برای تجارت بین‌المللی فراهم کرده است.

ازبکستان نه تنها نیازمند واردات بسیاری از کالاها و خدمات است، بلکه سیاست‌های جدید این کشور برای تسهیل تجارت خارجی، راه را برای صادرکنندگانی که به دنبال بازارهای پررونق هستند، هموارتر کرده است. اگر به دنبال ورود به این بازار و تجارت با ازبکستان هستید، در این مقاله هر آنچه که باید درباره فرصت‌ها، چالش‌ها و قوانین صادرات به ازبکستان بدانید، بررسی شده است. با ما همراه باشید تا مسیر موفقیت در تجارت با این کشور را هموار کنید.

ضمنا ما سایر بازارهای مرتبط با آسیای میانه و اتحاد جماهیر شوروی سابق یا همان کشورهای مستقل مشترک‌المنافع Commonwealth of Independent States (CIS) را نیز در مقالات جداگانه با عناوین صادرات به روسیه، صادرات به ارمنستان، صادرات به تاجیکستان، صادرات به گرجستان، صادرات به ترکمنستان، صادرات به قزاقستان، صادرات به آذربایجان و صادرات به قرقیزستان بررسی کرده‌ایم. در صورت تمایل میتوانید مطالعه کنید.

آنچه که در این مقاله بررسی شده:

بررسی موقعیت اقتصادی و جغرافیایی ازبکستان
اصلی ترین کالا های رقابتی در ازبکستان
صادرات ازبکستان به سایر کشور ها
ازبکستان به کدام کشور ها بیشترین صادرات را دارد؟
مهمترین اقلام صادراتی ازبکستان به سایر کشورها
چه کشور هایی بیشترین صادرات به ازبکستان را دارند؟
10 کشور برتر صادرکننده به ازبکستان
مهمترین گروه کالایی صادرات به ازبکستان
میزان صادرات ایران به ازبکستان
پتانسیل صادرات کالا ایرانی به ازبکستان
محدودیت واردات و صادرات به ازبکستان
نرخ‌های تعرفه‌ واردات و صادرات به ازبکستان
حقوق گمرکی واردات به ازبکستان چقدر است؟
عوارض گمرک برای صادرات به ازبکستان
جمع‌بندی، شناخت بازار عامل حذف محدودیت های صادراتی

نمایش سریع عناوین این صفحه

موقعیت جغرافیایی ازبکستان

ازبکستان، کشوری در قلب آسیای مرکزی، به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه خود نقش کلیدی در ترانزیت منطقه‌ای و تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند. این کشور با وسعتی حدود 447 هزار کیلومتر مربع، محصور در خشکی است و به‌عنوان یکی از دو کشور جهان که توسط کشورهای دیگر محصور در خشکی است (به همراه لیختن‌اشتاین)، موقعیت جغرافیایی خاصی دارد. ازبکستان با کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و افغانستان هم‌مرز است، که این همجواری‌ها زمینه‌ساز روابط تجاری و اقتصادی گسترده با این کشورها شده است.

ازبکستان در مسیر جاده ابریشم تاریخی قرار دارد و همچنان نقش خود را به‌عنوان یک مرکز ترانزیتی حفظ کرده است. این موقعیت به این کشور امکان می‌دهد تا به‌عنوان پل ارتباطی میان چین، روسیه، خاورمیانه و اروپا عمل کند. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل در سال‌های اخیر، از جمله راه‌آهن‌های جدید و خطوط جاده‌ای، جایگاه ازبکستان را به‌عنوان یک هاب ترانزیتی در منطقه تقویت کرده است.

پایتخت این کشور، تاشکند، نه تنها یک مرکز سیاسی بلکه یک قطب اقتصادی و فرهنگی مهم در آسیای مرکزی است. دیگر شهرهای بزرگ ازبکستان، مانند سمرقند و بخارا، به‌دلیل تاریخی بودن و جذابیت گردشگری، نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری و تقویت اقتصاد داخلی دارند. این شهرها همچنین مراکز مهمی برای تجارت و تبادل کالا در منطقه محسوب می‌شوند.

اقلیم ازبکستان، عمدتاً خشک و نیمه‌بیابانی است، اما رودخانه‌های بزرگ مانند سیردریا و آمودریا منابع آبی حیاتی را برای کشاورزی و زندگی شهری فراهم می‌کنند. این ویژگی‌ها، همراه با منابع طبیعی غنی مانند طلا، پنبه و گاز طبیعی، ازبکستان را به کشوری با پتانسیل‌های عظیم اقتصادی تبدیل کرده است. این عوامل، در کنار موقعیت جغرافیایی استراتژیک، فرصت‌های تجاری قابل توجهی برای صادرکنندگان ایرانی و بین‌المللی ایجاد کرده است.

شرایط اقتصادی ازبکستان

ازبکستان از سال 2017 به پیشرفت قابل توجهی در تغییر اقتصاد و جامعه خود دست یافته است. دولت ازبکستان اکنون در حال حرکت به مرحله بعدی اصلاحات اقتصادی برای رسیدگی به محدودیت‌های ساختاری، مانند فقدان بازارهای عامل و سلطه اقتصادی دولت بر اقتصاد است.

علیرغم همه گیری کووید 19، تا حدی به لطف اصلاحات برای آزادسازی قیمت‌ها و رفع موانع تجارت داخلی و بین‌المللی، اقتصاد این کشور یکی از معدود اقتصادهای منطقه اروپا و آسیای مرکزی (ECA) بود که از رشد منفی در سال 2020 جلوگیری کرد.

اگرچه بحران مالی جهانی به سختی بر بخش مالی داخلی تأثیر مستقیم گذاشته است، اما به دلیل رشد اقتصادی کندتر در روسیه، قزاقستان و برخی دیگر از شرکای تجاری بزرگ ازبکستان، صادرات، حواله‌ها و سرمایه‌گذاری را کاهش داده است.

برای نمونه مجموع تجارت کالا و خدمات (واردات و صادرات به ازبکستان) بین بریتانیا و ازبکستان در چهار فصل منتهی به پایان سه ماهه سوم سال 2021، 358 میلیون پوند بود که نسبت به چهار فصل منتهی به پایان سه ماهه سوم سال 2020 به میزان 100 درصد افزایش داشت.

آینده اقتصادی ازبکستان

دولت ازبکستان اعلام کرده است که قصد دارد فقر را تا سال 2026 به نصف کاهش دهد و تا سال 2030 به وضعیت درآمد متوسط رو به بالا دست یابد.

رشد تولید ناخالص داخلی این کشور عمدتا ناشی از شرایط تجاری مطلوب برای کالاهای صادراتی اصلی آن مانند مس، طلا، گاز طبیعی، پنبه و مدیریت کلان اقتصادی دولت بوده است. در سال 2021، انتظار می‌رود که تولید ناخالص داخلی این کشور به 6.2 درصد افزایش یابد. اما عوامل تاثیر گذار:

شرایط اقتصاد جهانی
کاهش تسلط دولت بر اقتصاد
پیشرفت در اصلاحات ساختاری برای افزایش رشد بخش خصوصی

اصلی ترین کالا های رقابتی ازبکستان

ازبکستان اکنون پنجمین صادرکننده بزرگ پنبه در جهان است و به عنوان هفتمین تولیدکننده عمده طلا در جهان نیز شهرت دارد. این کشور همچنین یک تولید کننده مهم گاز طبیعی، زغال سنگ، مس، نفت، نقره و اورانیوم در منطقه است. این کشور یکی از مهمترین تامین کنندگان محصولات میوه و سبزیجات بوده است.

کالاهای اصلی که از ازبکستان صادر می‌شود عبارت است از: انرژی، پنبه، طلا، کودهای معدنی، فلزات آهنی و غیرآهنی، منسوجات، محصولات غذایی، ماشین‌آلات و خودرو.

افزایش تولید داخلی هدف اصلی دولت

ازبکستان، سیاست‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری خارجی را که یکی از پایین‌ترین سرانه‌ها در کشورهای مستقل مشترک‌المنافع است، دفع کرده است. برای سال‌ها، بزرگترین مانع برای ورود شرکت‌های خارجی به بازار ازبکستان، مشکل در تبدیل ارز بوده است. در سال 2003، دولت تعهدات ماده هشتم صندوق بین‌المللی پول را پذیرفت که قابلیت تبدیل کامل ارز را فراهم می‌کرد.

دولت ازبکستان واردات را از بسیاری جهات از جمله عوارض واردات بالا محدود می‌کند. مالیات غیرمستقیم با نرخ‌های بالایی برای حمایت از کالاهای تولید شده در داخل اعمال می‌شود که در نتیجه کل هزینه‌ها به 100 یا حتی 150 درصد ارزش واقعی محصول می‌رسد و محصولات وارداتی را تقریبا بدون تقاضا می‌کند. با این حال، تعدادی از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع رسما از حقوق گمرکی واردات و صادرات به ازبکستان معاف هستند.

تجارت خارجی با ازبکستان

از زمان استقلال تا امروز، ازبکستان شروع به اصلاحات تدریجی کرد و تجارت بین‌المللی نقش مهمی برای این کشور دارد. سیاست اصلی جایگزین واردات، حمایت قوی از بازار داخلی است و به شدت از صادرات کالاهای خود حمایت می‌کند. کالاهای اصلی وارداتی ازبکستان محصولات غذایی، مواد شیمیایی، فلزات (آهنی و غیرآهنی)، ماشین‌آلات و تجهیزات است.

بحران مالی جهانی در سال‌های اخیر، صادرات به ازبکستان را کند کرده است، اما از سه ماهه اول سال 2010، رشد درآمد و بازارهای صادراتی در نتیجه قیمت‌های بالای کالاها و اصلاحات برای کاهش بار مالیاتی و همچنین عملکرد خوب صادرات طلا شروع به افزایش کرد.

صادرات گاز طبیعی نیز از اجرای برنامه ضد بحران کشور حمایت کرد. در آن زمان دولت ترجیح می‌داد به جای فروش گاز در بازار داخلی با قیمت‌های یارانه‌ای و ارز محلی، گاز را با ارز خارجی صادر کند؛ چرا که درآمد حاصل از صادرات گاز برای تامین مالی پروژه‌های بخش صنعتی که توسط دولت آغاز شده بود، امری حیاتی بود.

صادرات ازبکستان به سایر کشور ها

بر اساس آماری که در سال 2020 منتشر شده است، صادرات ازبکستان به سایر کشورها برابر 13,127,295,000 دلار یعنی بالغ بر 13 میلیارد دلار بوده که نقشه این بازارهای صادراتی را در شکل بالا می توانید مشاهده کنید.

ازبکستان به کدام کشور ها بیشترین صادرات را دارد؟

کشورهایی که در سال 2020 بیشترین واردات از ازبکستان را داشته اند عبارتند از:

شریک تجاری محرمانه (49.3 %)
چین (9.8 %)
روسیه(8.8 %)
ترکیه (7.2 %)
قزاقزستان (5.6 %)
قرقیزستان(5.4 %)
افغانستان(4.3 %)
تاجیکستان(2.2 %)
ایران (1 %)
اکراین (0.9 %)

مهمترین اقلام صادراتی ازبکستان به سایر کشورها

بیشترین کالاهایی که ازبکستان به دیگر کشور ها در سال 2020 صادر کرده عبارتند از:

مروارید طبیعی یا پرورشی، سنگ های قیمتی یا نیمه قیمتی، فلزات گرانبها، فلزات روکش شده. . .
پنبه
مس و مصنوعات آن
سوخت های معدنی، روغن های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها؛ مواد قیری؛ معدنی . . .
میوه و آجیل خوراکی؛ پوست مرکبات یا خربزه
کالاهایی که در جای دیگر مشخص نشده اند
محصولات پوشاک و لوازم جانبی پوشاک، بافتنی یا قلاب بافی
سبزیجات خوراکی و ریشه ها و غده های خاص
پلاستیک و مصنوعات از آن
محصولات صنعت آسیاب; مالت؛ نشاسته؛ اینولین؛ گلوتن گندم

چه کشور هایی بیشترین صادرات به ازبکستان را دارند؟

ازبکستان در سال 2020 به میزان 19,955,151,000 دلار یعنی نزدیک 20 میلیارد دلار واردات از جهان داشته است. نقشه واردات ازبکستان از سایر کشورها را در شکل بالا می توانید مشاهده کنید. همانطور که در فهرست زیر هم قابل مشاهده است، واردات از چین، روسیه و قزاقستان بیشترین سهم را دارند.

10 کشور برتر صادرکننده به ازبکستان

چین (22.2 %)
روسیه (20.4 %)
قزاقزستان (10.5 %)
کره جنوبی (9.7 %)
ترکیه( 5.47 %)
آلمان(3.5 %)
لیتوانی( 2.4 %)
چک (2.3 %)
هند (2.1 %)
ترکمنستان (2 %)

مهمترین گروه کالایی صادرات به ازبکستان

مهمترین گروه های کالایی صادر شده به ازبکستان در سال 2020 عبارتند از:

ماشین آلات، لوازم مکانیکی، راکتورهای هسته ای، بویلرها؛ بخش هایی از آن
وسایل نقلیه غیر از راه آهن یا تراموا و قطعات و لوازم جانبی آنها
آهن و فولاد
ماشین آلات و تجهیزات الکتریکی و قطعات آنها؛ ضبط کننده و تولید کننده صدا، تلویزیون. . .
محصولات دارویی
سوخت های معدنی، روغن های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها؛ مواد قیری؛ معدنی . . .
پلاستیک و مصنوعات از آن
نوری، عکاسی، فیلمبرداری، اندازه گیری، بررسی، دقیق، پزشکی یا جراحی. . .
غلات
چوب و اشیاء چوبی؛ زغال چوب

سهم ایران از صادرات به ازبکستان

صادرات به ازبکستان توسط ایران در 9 ماهه نخست سال 2021، مبلغی معادل 30.3 میلیون دلار را بابت صادرات محصولات میوه و تره بار به ازبکستان دریافت کرده است. این رقم نسبت به سال قبل، افزایش چشمگیری داشته است؛ چرا که همین محصولات در سال 2020 با مبلغی حدود 5.4 میلیون دلار صادر شده است.

در طول دوره گزارش، ازبکستان عمدتا واردات سیب زمینی را افزایش داد. از ژانویه تا سپتامبر 2021 میلادی، 126.4 هزار تن سیب زمینی ایرانی به ارزش 17.6 میلیون دلار به ازبکستان تحویل داده شد.

ایران علاوه بر سیب زمینی، عرضه خرما به ازبکستان را نیز به شدت (5.4 برابر) افزایش داده است. طی 9 ماهه اول سال 2021 بیش از 6.9 هزار تن خرمای ایرانی به ازبکستان وارد شده است. در مدت زمان تعیین شده، عرضه کیوی ایرانی به ازبکستان 2 برابر، صادرات پسته 60 درصد، سیب تازه 20 درصد و سیر 2.2 برابر سال گذشته افزایش داشته است.

سال 1400 میزان 328,970,140 دلار
سال 99 میزان 164,137,468 دلار
سال 98 میزان 237,843,225 دلار
سال 97 میزان 139,967,198 دلار
سال 96 میزان 100,079,697 دلار
سال 95 میزان 175,650,955 دلار

پتانسیل صادرات ایران به ازبکستان

مهمترین کالاهای دارای پتانسیل صادراتی به ازبکستان را در جدول و نمودار زیر مشاهده می کنید:
در نمودار زیر هم اقلام صادراتی ایرانی به ازبکستان که دارای بیشترین پتانسیل کاری هستند را مشاهده می کنید:

سیاست گمرک ازبکستان چگونه است؟

شرکت‌های خارجی می‌توانند مستقیما با یک فرد یا شرکت ازبکستان تجارت کنند، یا می‌توانند از خدمات یک عامل تجارت خارجی استفاده کنند. اگرچه دولت کنترل‌های غیرتعرفه‌ای بر صادرات و واردات دارد، اما گفته است که قصد دارد تاکید بر تعرفه‌های گمرکی را تغییر دهد. در این راستا ثبت اجباری قراردادهای وارداتی با وزارت روابط اقتصادی، سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی (MFERIT) به عنوان اقدامی برای آزادسازی بیشتر تجارت خارجی لغو شده است. در نتیجه این اصلاحیه:

نهادهای تجاری قرار است اطلاعات قراردادهای تجارت خارجی خود را به صورت الکترونیکی از طریق یک پورتال آنلاین یکپارچه برای خدمات دولتی با استفاده از امضای الکترونیکی خود ارائه دهند.
نظارت بر قراردادهای تجاری خارجی نهادها، توسط نهادهای کنترل ارز و بانک‌های مجاز از طریق سامانه اطلاعات الکترونیکی واحد عملیات تجارت خارجی انجام می‌شود.
قراردادهای ثبت شده با بانک‌ها قبل از 1 سپتامبر 2014، باید توسط بانک‌ها از ثبت خارج شده و کلیه اطلاعات مربوط به این قراردادها باید در سامانه یکپارچه اطلاعات الکترونیکی عملیات تجارت خارجی وارد شود.

محدودیت واردات و صادرات به ازبکستان

واردات کالا به ازبکستان منوط به صدور گواهینامه استاندارد اجباری است. «گواهی انطباق با کیفیت» نیز باید توسط آژانس دولتی “standart” که مسئول استانداردسازی، سنجش و صدور گواهینامه است، صادر شود. واردکننده باید همراه با درخواست گواهی انطباق با کیفیت، مجموعه‌ای از اسناد را ارائه دهد که مبدأ کالا، کشور صادراتی و انطباق با الزامات ایمنی را توصیف می‌کند.

صادرات و واردات برخی کالاها منوط به صدور مجوز است. چنین مجوزهایی توسط سازمان‌های دولتی مجاز توسط کابینه وزیران صادر می‌شود. کابینه وزیران همچنین می‌تواند محدودیت‌های کمی (سهمیه) را برای صادرات و واردات دسته‌های خاصی از کالاها ایجاد کند. سهمیه‌ها به صورت رقابتی یا مزایده تخصیص داده می‌شود.

فهرست این گونه کالاهای مشمول مجوز و سهمیه و همچنین مراحل اخذ مجوز و تخصیص سهمیه توسط هیأت وزیران تعیین می‌شود. برخی از کالاهای مصرفی وارداتی مشمول برچسب گذاری اجباری به زبان ازبکی هستند. چنین برچسب‌هایی باید توسط تولیدکنندگان انجام شود (قبلا برچسب‌گذاری به زبان ازبکی می‌توانست توسط واردکننده کالا انجام شود).

الزامات برچسب گذاری در موارد زیر اعمال می‌شود:

مواد غذایی خاص
نوشیدنی‌های الکلی و غیر الکلی
سیگار
انواع خاصی از داروها
محصولات بهداشت فردی و پاک کننده
لوازم خانگی
اسباب بازی

الزامات برچسب گذاری برای محصولات مصرفی وارداتی که برای فروش مجدد یا تولید/استفاده تجاری در نظر گرفته نشده اند، اعمال نمی‌شود. از 1 ژوئیه 2010، کابینه وزیران دستور جدیدی را تصویب کرد که به موجب آن کالاهای مصرفی وارداتی باید ظرف مدت 1 سال از تاریخ ترخیص کالا از گمرک به فروش برسند. طبق این مصوبه، فروش کالاهای وارداتی با انقضای 12 ماه از تاریخ ترخیص کالا از گمرک، تخلف از ضوابط بازرگانی تلقی می‌شود.

پرداخت‌های گمرکی

طبقه‌بندی کالاها

ازبکستان عضو کنوانسیون بین‌المللی سیستم هماهنگ کدگذاری کالاها است که از اول ژانویه 2000 در ازبکستان اجرا شد و از اول اکتبر 2012 نسخه جدید سیستم هماهنگ کدگذاری کالاها معرفی شد. طبق قوانین گمرکی این کشور، هنگام واردات و صادرات به ازبکستان، پرداخت‌های گمرکی برای کالاها و وسایل حمل و نقل این محموله‌ها به صورت زیر محاسبه می‌شود:

حقوق گمرکی
مالیات بر ارزش افزوده (VAT)
مالیات غیرمستقیم (در مورد کالاهای مشمول مالیات غیر مستقیم)
عوارض گمرکی، از جمله هزینه ترخیص کالا از گمرک

پرداخت‌های گمرکی باید توسط وارد کننده یا کارگزار گمرکی پرداخت شود. پرداخت‌های گمرکی در موارد زیر محاسبه می‌شود:

ارزش گمرکی کالا – برای حقوق گمرکی، مالیات غیرمستقیم و عوارض گمرکی
ارزش گمرکی کالا به اضافه حقوق گمرکی قابل اعمال و مالیات غیرمستقیم (در مورد کالاهای مشمول مالیات غیرمستقیم) – برای مالیات بر ارزش افزوده.

برخلاف پرداخت گمرکی وارداتی، صادرات کالا (کار، خدمات) مشمول حقوق گمرکی لغو شده در سال 1997 نیست. مطابق با قانون مالیات جمهوری ازبکستان، مالیات غیرمستقیم بر صادرات محاسبه نمی‌شود، به استثنای صادرات برخی کالاها، که فهرست آنها توسط کابینه وزیران تعیین می‌شود، مگر اینکه در موافقتنامه‌های بین دولتی جمهوری ازبکستان به نحو دیگری مقرر شده باشد.

مالیات بر ارزش افزوده واردات و صادرات به ازبکستان (به استثنای فلزات گرانبها) با ارز قابل تبدیل است؛ اما در صورتی که در توافقات بین دولتی به نحو دیگری مقرر شده باشد، با نرخ صفر محاسبه می‌شود. صادرات به کشورهای طرف قراردادهای دوجانبه «درباره اصول مالیات غیرمستقیم برای کالاهای صادراتی و وارداتی» (قزاقستان، قرقیزستان، آذربایجان)، بدون توجه به ارز پرداختی و نوع کالای صادراتی، دارای نرخ صفر است.

روش‌های ارزش‌گذاری (قیمت‌های انتقالی در گمرک)

ارزش گمرکی با هر یک از روش‌های ارزش گذاری زیر تعیین می‌شود:

ارزش گذاری به ارزش قرارداد (کالاهای وارداتی)
ارزش گذاری به ارزش کالاهای وارداتی مشابه
ارزش گذاری بر اساس تفریق مقادیر
ارزش گذاری بر اساس جمع مقادیر
ارزش گذاری روش ذخیره

روش رایج ارزش گذاری برای تعیین ارزش گمرکی کالاهای وارداتی، ارزش گذاری به ارزش قراردادی است که به موجب آن ارزش گمرکی به عنوان قیمت پرداختی/قابل پرداخت برای کالای وارداتی در لحظه ترخیص تلقی می‌شود.

نرخ‌های تعرفه‌ واردات و صادرات به ازبکستان

مالیات غیرمستقیم به عنوان درصدی از ارزش گمرکی اظهار شده کالای وارداتی یا به مقادیر ثابت (مثلا سیگار) محاسبه می‌شود. نرخ‌ها به نوع اقلام وارداتی بستگی دارد و ممکن است انحراف قابل توجهی داشته باشد.

نمونه‌هایی از نرخ مالیات غیرمستقیم بر کالاهای وارداتی در جمهوری ازبکستان به شرح زیر است:

آب میوه/سبزیجات (به جز آناناس و مرکبات) – 70 درصد، اما نه کمتر از 1 دلار در هر لیتر
آب معدنی – 100 درصد اما نه کمتر از 1 دلار در هر لیتر
سیگار – 18.2 دلار به ازای هر 1000 نخ سیگار
دستگاه‌های تهویه مطبوع – 20 درصد
غذای حیوانات خانگی – 70 درصد
نفت و فرآورده‌های نفتی – 20 درصد
وسایل نقلیه – از 2.4 تا 7.2 دلار به ازای هر سانتی متر مکعب موتور
لوازم یدکی خودرو – 20 درصد
مبلمان – 50 درصد

مالیات بر ارزش افزوده برای کلیه واردات با نرخ استاندارد 20 درصد محاسبه می‌شود. نرخ حقوق گمرکی بسته به نوع کالا از 0 تا 30 درصد متغیر است. نرخ‌های ثابت نیز برای برخی کالاها به عنوان حداقل تعیین شده است، به عنوان مثال: نرخ آبجو مالت 30 درصد است اما کمتر از 0.7 دلار در لیتر نیست. نمونه‌هایی از نرخ‌های حقوق گمرکی به شرح زیر است:

الکل – 30 درصد اما نه کمتر از 1 دلار در لیتر
سیگار – 30 درصد اما نه کمتر از 3 دلار در هر 1000 نخ سیگار
پوشاک – 10 تا 30 درصد
مواد غذایی – 5 تا 30 درصد
لوازم خانگی – 30 درصد
مبلمان – 10 تا 30 درصد
وسایل نقلیه موتوری – 30 درصد به اضافه 1.8 تا 3 دلار در هر سانتی متر مکعب (بسته به حجم موتور)

حقوق گمرکی واردات و صادرات به ازبکستان

اعمال حقوق گمرکی به کشور مبدأ اقلام وارداتی نیز بستگی دارد، به ویژه:

برای واردات کالاهایی که از کشورهای عضو کنوانسیون منطقه آزاد تجاری کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (یعنی آذربایجان، بلاروس، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و اوکراین) منشا می‌گیرند، هیچگونه عوارض گمرکی اعمال نمی‌شود.

عوارض گمرکی وارداتی با نرخ‌های استاندارد برای واردات کالاهایی که از کشورهایی که وضعیت مطلوب‌ترین کشور را دریافت کرده اند نیز اعمال می‌شود:

در اروپا کشورهایی مثل: اتریش، بلژیک، بلغارستان، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایرلند، اسرائیل، ایتالیا، لتونی، لیتوانی، لوکزامبورگ، هلند، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسپانیا، سوئد ، سوئیس، انگلستان، قبرس، مالت، اسلوونی
در آسیا کشورهایی مثل: بنگلادش، چین، هند، اندونزی، ایران، ژاپن، اردن، کره جنوبی، مالزی، پاکستان، سنگاپور، ترکیه، عربستان سعودی، ویتنام
در آمریکا: ایالات متحده آمریکا
در آفریقا: مصر

حقوق گمرکی واردات با نرخ دو برابر استاندارد برای واردات از همه کشورهای دیگر قابل پرداخت است. از 1 ژوئن 2002، برای اعمال کالاها و محصولات وارد شده توسط افراد برای نیازهای تجاری، رویه خاصی به وجود آمده است.

مقامات گمرکی بررسی می‌کنند که آیا کالاها و محصولات برای نیازهای تجاری وارد می‌شوند یا خیر. این بسیار مهم است، زیرا هیچ عوارض گمرکی برای واردات برای نیازهای شخصی اعمال نمی‌شود، مشروط بر اینکه چنین وارداتی از معادل 1000 دلار آمریکا برای هر نفر تجاوز نکند. اما این قانون برای واردات افراد از کشورهای همسایه اعمال نمی‌شود. چنین وارداتی مشمول قوانین بسیار نرم‌تری هستند.

افرادی که کالاها و محصولات را برای نیازهای تجاری وارد می‌کنند، مشمول ثبتنام دولتی به عنوان کارآفرینان فردی هستند که بدون ایجاد یک شخص حقوقی دارای حق انجام عملیات واردات و صادرات به ازبکستان فعالیت می‌کنند.

عوارض گمرک برای صادرات به ازبکستان

کالاهایی که برای پردازش و صادرات مجدد به ازبکستان وارد می‌شوند، باید تحت رژیم گمرکی ویژه «فرآوری در قلمرو جمهوری ازبکستان» ترخیص شوند. کالاهایی که تحت این رژیم وارد می‌شوند، باید تحت نظارت گمرک پردازش شوند. پس از اینکه کالاهای وارداتی در ازبکستان پردازش شد، باید مجددا تحت رژیم گمرکی دیگری همراه با محصولات فرآوری آنها، یعنی برای صادرات مجدد یا گردش آزاد در ازبکستان، ثبت شوند. در صورتی که واردکننده ظرف مدت 1 ماه (پس از اتمام پردازش)، کالاها و محصولات پردازش آنها را مجددا ثبتنام کند، ممکن است توسط دولت پس گرفته شود.

قطعنامه ریاست جمهوری PP-3818 که در 29 ژوئن 2018 صادر شد، تعرفه‌های وارداتی جدید را در ازبکستان تعیین کرد. این قطعنامه شامل تعرفه‌هایی برای عوارض واردات و صادرات به ازبکستان است. عوارض گمرکی برای کالاهای وارداتی از صفر تا بیش از 100 درصد است اما میانگین نرخ آن تقریبا 20 درصد برآورد شده است.

هزینه واردات نیز شامل 15 درصد مالیات بر ارزش افزوده و هزینه ترخیص کالا از گمرک است که 0.2 درصد ارزش گمرکی اظهار شده را شامل می‌شود.

پرداخت‌های گمرکی در زمان ترخیص

پرداخت‌های گمرکی واردات در زمان ترخیص کالا از گمرک انجام می‌شود. تولیدکنندگان همچنین می‌توانند پرداخت مالیات بر ارزش افزوده وارداتی خود را با توجه به منابع مادی و فنی که برای تولید صادرات محور استفاده می‌شوند به تعویق بیندازند. این تعویق تا 90 روز بدون اعمال هیچگونه سودی اعطا می‌شود.

تسهیلات واردات و صادرات به ازبکستان

معافیت‌های خاصی از حقوق گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده واردات وجود دارد، به عنوان مثال:

کالاهای وارد شده توسط افراد در چارچوب قوانین واردات بدون حقوق گمرکی، از حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.

اموالی که برای نیازهای تولیدی توسط مؤسسات دارای سرمایه‌گذاری خارجی با مشارکت افراد خارجی در حقوق صاحبان سهام و به میزان حداقل 33 درصد وارد می‌شود، به مدت 2 سال از تاریخ ثبت دولتی این شرکت از پرداخت حقوق گمرکی معاف هستند. داروها و تجهیزات پزشکی که در داخل تولید نمی‌شوند از حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.

کالاهای وارد شده توسط اشخاص حقوقی خارجی که مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم آنها به ازبکستان بالغ بر 50 میلیون دلار و یا بیشتر بوده است، مشروط بر اینکه کالاهای وارداتی تولید خودشان بوده و در فهرست کالاهای مصرفی قرار نگیرند، از پرداخت عوارض گمرکی معاف هستند.

کالاهایی که توسط سرمایه‌گذاران خارجی برای نیازهای شخصی خود (و برای نیازهای شخصی اتباع خارجی مقیم ازبکستان طبق قراردادهای کار با سرمایه‌گذاران خارجی) وارد می‌شوند، از حقوق گمرکی معاف هستند، مگر اینکه این کالاها در فهرست کالاهای مصرفی قرار داشته باشند. تجهیزات تکنولوژیکی که در یک لیست ویژه نامگذاری شده اند از 10 آوریل 2007 از حقوق گمرکی معاف هستند.

طبق سیستم کدگذاری هماهنگ اعمال شده در ازبکستان، مشوق‌های گمرکی برای قطعات یدکی تجهیزات فناورانه اعمال می‌شود، مشروط بر اینکه این قطعات یدکی همراه با تجهیزات مطابق با قراردادها عرضه شوند.

تامین مالی ثبت قراردادهای واردات و صادرات به ازبکستان

تامین مالی مستندات و مراحل ثبت قراردادهای واردات و صادرات، با وزارت روابط اقتصادی، سرمایه‌گذاری و تجارت خارجی (MFERIT) مطابقت دارد و از طریق روش‌های زیر تامین می‌شود:

از بودجه دولتی تامین می‌شود
توسط وام‌های جذب شده یا تضمین شده توسط جمهوری ازبکستان، تامین مالی می‌شود
توسط مؤسسات تجاری با حداقل ۵۰ درصد از سرمایه اصلی که در اختیار دولت است و منابع ارزی کافی ندارند، تامین می‌شود

MFERIT همچنین مجاز به ثبت اجباری قراردادهای صادراتی برای صادرات برخی کالاهای فهرست شده (نظامی، جواهرات، اورانیوم، فلزات، نفت خام، نخ پنبه) است، مگر اینکه این کالاها از طریق بورس کالا یا توسط شرکت‌های تولیدکننده صادر شود.

لیست مدارک مورد نیاز برای ثبتنام در MFERIT

برنامه استاندارد
اصل قرارداد و کپی آن
اظهار نظر حقوقی در مورد قرارداد

انطباق آن با الزامات قانون ازبکستان در مواردی که ارزش قرارداد بیش از 200 برابر حداقل دستمزد ماهانه (MMW) است. (اثبات قیمت گذاری قرارداد با اسناد پشتیبانی مربوطه(

قراردادهای واردات برخی کالاها (طبق فهرست تعیین شده توسط قانون) نیز مشمول بازرسی پیش از ارسال است که باید توسط شرکت‌های مشاور ویژه معتبر در آژانس استاندارد دولتی “Uzstandart” انجام شود. برای قراردادهای با ارزش کمتر از 10,000 دلار و قراردادهای واردات کالاهای مشمول مجوز، به چنین کارشناسی برای اقلام صادرات به ازبکستان نیازی نیست.

اظهارنامه محموله گمرکی

کلیه کالاهایی که برای صادرات و واردات به ازبکستان مهیا شده اند و همچنین برق عبوری از مرز گمرکی ازبکستان و حمل و نقل نفت/گاز از طریق خطوط لوله، مشمول ترخیص کالا از گمرک با تکمیل اظهارنامه استاندارد کالای گمرکی هستند.

اظهارنامه محموله گمرکی باید قبل یا ظرف 15 روز پس از ورود کالاهای مربوطه به قلمرو گمرکی ازبکستان، تکمیل شود و در اختیار مقامات گمرکی قرار گیرد. همانطور که قبلا گفتیم، مقامات گمرکی ممکن است ارزش اظهار شده کالا را به چالش بکشند. در این صورت آنها ارزش گمرکی را بر اساس هر یک از روش‌های ارزش گذاری تعیین می‌کنند.

چند قانون در سال 2011 صادر شد که برخی از رویه‌های اخذ مجوز را لغو می‌کرد، به عنوان مثال برای مراحل اخذ «گذرنامه مبادله واردات» و گواهی ثبت قراردادهای واردات/صادرات، اخذ کارت ثبت عملیات واردات لغو شد.

قوانین گمرکی مقرر شده برای واردات و صادرات به ازبکستان

کد گمرکی ازبکستان 15 قانون گمرکی را مشخص می‌کند که بایستی در دستور کار صادرکنندگان قرار بگیرد. این قوانین تعیین می‌کنند که چه مواردی مشمول پرداخت عوارض می‌شوند.

گردش آزاد (واردات)؛ هنگامی که کالاها برای گردش آزاد در ازبکستان و بدون هیچگونه تعهدی برای صادرات مجدد وارد می‌شوند، مشمول پرداخت‌های گمرکی خواهند شد.
واردات مجدد؛ زمانی که کالاهایی که قبلا از ازبکستان صادر شده اند، مجددا بدون پرداخت گمرکی به جمهوری ازبکستان وارد شوند.
صادرات، زمانی که کالاها از ازبکستان بدون هیچ تعهدی برای واردات مجدد صادر می‌شوند.
صادرات مجدد، زمانی که کالاهای وارداتی قبلی مجددا صادر می‌شوند (در شرایط خاص، پرداخت‌های گمرکی واردات قابل استرداد است)
ترانزیت، زمانی که کالاها از قلمرو گمرکی ازبکستان تحت نظارت گمرک بدون پرداخت هزینه گمرکی عبور می‌کنند.
واردات موقت (صادرات)؛ زمانی که کالاها به طور موقت با الزام صادرات مجدد و معافیت جزئی/کلی از پرداخت‌های گمرکی به ازبکستان وارد می‌شوند (صادرات می‌شوند).
نگهداری موقت؛ زمانی که کالاهای وارداتی قبل از ترخیص تحت رویه دیگری (به طور کلی از 2 ماه تجاوز نمی‌کند) بدون پرداخت گمرکی نگهداری می‌شوند.
انبار گمرکی (باند)؛ زمانی که کالاهای وارداتی یا کالاهای صادراتی به انباری تحت نظارت گمرک بدون پرداخت هزینه گمرکی قرار می‌گیرد.
منطقه آزاد گمرکی؛ زمانی که کالا برای استفاده در مناطق خاص بدون پرداخت هزینه گمرکی وارد می‌شود.
انبار آزاد (شبیه رژیم منطقه آزاد گمرکی است)

برخی دیگر از قوانین گمرکی صادرات به ازبکستان

فروشگاه معاف از حقوق گمرکی؛ زمانی که کالاهای وارداتی بدون پرداخت هزینه گمرکی به فروشگاه‌های تخصصی فروخته می‌شود.
فرآوری در قلمرو گمرکی؛ زمانی که کالاها برای پردازش تحت نظارت گمرک بدون پرداخت هزینه گمرکی وارد می‌شوند، در صورتی که کالا یا محصولات فرآوری آنها مجددا صادر شوند.
فرآوری در خارج از قلمرو گمرکی؛ زمانی که کالا از ازبکستان برای پردازش بدون هزینه گمرکی صادر می‌شود (کالاها و محصولات پردازش آنها مشمول واردات مجدد به ازبکستان و ترخیص تحت رویه گردش آزاد مشمول پرداخت‌های گمرکی هستند)
تخریب، زمانی که کالاهای وارداتی تحت نظارت گمرک بدون پرداخت هزینه گمرکی معدوم شوند.
امتناع به نفع دولت؛ زمانی که واردکننده کالا را به نفع دولت رد می‌کند بدون اینکه هزینه گمرکی پرداخت شود.

جمع‌بندی: فرصت‌های طلایی تجارت با ازبکستان

ازبکستان، با موقعیت استراتژیک در قلب آسیای مرکزی و اقتصادی در حال رشد، به یکی از مقاصد جذاب برای صادرکنندگان ایرانی تبدیل شده است. این کشور، با اصلاحات اقتصادی گسترده، تلاش برای کاهش وابستگی به صادرات مواد خام و افزایش سرمایه‌گذاری خارجی، مسیرهای جدیدی برای تجارت بین‌المللی گشوده است.

ازبکستان به‌عنوان پنجمین تولیدکننده پنبه و هفتمین تولیدکننده طلا در جهان، یکی از بزرگ‌ترین بازیگران منطقه‌ای در حوزه منابع طبیعی است. علاوه بر این، تقاضای رو به افزایش برای محصولات کشاورزی، مواد غذایی، مصالح ساختمانی و خدمات فنی و مهندسی، فرصت‌های گسترده‌ای برای صادرکنندگان ایرانی فراهم می‌کند.

علی‌رغم موانعی مانند تعرفه‌های بالا، قوانین گمرکی پیچیده و نیاز به انطباق با استانداردهای محلی، ازبکستان بازاری است که با برنامه‌ریزی دقیق و شناخت کامل از نیازهای آن می‌توان به موفقیت دست یافت. حضور ایران در این بازار می‌تواند از طریق محصولات باکیفیت، تقویت شبکه‌های تجاری و استفاده از مزایای موافقت‌نامه‌های منطقه‌ای بهبود یابد.

در نهایت، ازبکستان نه تنها مقصدی برای صادرات کالاهای ایرانی است، بلکه پلی به سایر کشورهای آسیای مرکزی و بازارهای مستقل مشترک‌المنافع نیز محسوب می‌شود. با سرمایه‌گذاری در بازاریابی، بهبود کیفیت محصولات و ارائه خدمات بهتر، می‌توان از این فرصت استفاده کرد و جایگاه ایران را در این بازار استراتژیک تقویت نمود. اکنون زمان ورود به این بازار پرپتانسیل است!

شروع صادرات به ازبکستان و دیگر بازارهای بین المللی با زومین بازار

زومین بازار همراه شما در مسیر تجارت با ازبکستان و سایر بازارهای جهانی است. خدمات ما به شما کمک می‌کند تا با اطمینان و دانش کافی در این بازار موفق شوید:

دوره جامع صادرات: همه‌چیز از شناسایی بازارها و قوانین گمرکی تا تکنیک‌های حرفه‌ای بازاریابی صادراتی را در این دوره بیاموزید و با آمادگی کامل وارد بازار ازبکستان شوید. (اطلاعات بیشتر: دوره آموزش صادرات)
مشاوره بازرگانی تخصصی: تیم متخصص ما شما را در تمامی مراحل، از تحلیل بازار تا ترخیص کالا، راهنمایی می‌کند تا ریسک‌های تجاری به حداقل برسند. (اطلاعات بیشتر: مشاوره بازرگانی)
مدیریت صادرات محصول شما: تمام فرآیند صادرات محصول شما از شناسایی مشتریان تا تحویل کالا به بهترین شکل توسط ما انجام می‌شود. (اطلاعات بیشتر: صادرات محصول شما)
کوچینگ تجارت بین‌الملل: با همراهی یک مربی حرفه‌ای، مهارت‌های صادراتی خود را تقویت کنید و استراتژی‌های اختصاصی برای بازار ازبکستان ایجاد کنید. (اطلاعات بیشتر: کوچینگ تجارت بین الملل)

مسیر تجارت خود را حرفه‌ای‌تر کنید

برای ادامه مسیر مطالعه، و اینکه تجارت بین‌المللی خود را به سطح جدیدی برسانید، خواندن مطالب کاربردی و آموزشی زیر را پیشنهاد می‌کنیم. این مقالات به شما کمک می‌کنند تا با دانش بیشتر و استراتژی‌های بهتر وارد دنیای صادرات شوید:

آموزش صادرات: یادگیری اصولی مراحل صادرات برای تبدیل شدن به یک صادرکننده حرفه‌ای.
چگونه صادرات را شروع کنیم: گام‌به‌گام تا شروع اولین تجربه موفق صادراتی.
آموزش بازاریابی بین‌المللی: استراتژی‌های جذب مشتری خارجی و توسعه بازارهای صادراتی.
مراحل ترخیص کالا از گمرک: فرآیندها و نکاتی که در ترخیص کالا باید بدانید.
اصطلاحات بازرگانی بین‌الملل: آشنایی با اصطلاحات کلیدی که در معاملات جهانی ضروری هستند.
مراحل دریافت کارت بازرگانی: راهنمای اخذ مجوز ورود به دنیای تجارت بین‌الملل.

با مطالعه این مقالات، گامی موثر در مسیر حرفه‌ای‌سازی تجارت خود بردارید و مهارت‌های ضروری را کسب کنید. در اینجا به پایان این مقاله جامع تجارت با ازبکستان رسیدیم. امیدواریم از خواندن آن لذت برده باشید. لطفا سوالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.

علی افخمی

صادرات کالا

صادرات به ازبکستان