همه چیز در مورد اینکوترمز (اصطلاحات مهم)

آخرین بروزرسانی در: 1404/05/23

اگر تا به حال با واردات یا صادرات کالا سر و کار داشته‌اید، احتمالاً با واژه‌ای به نام اینکوترمز برخورد کرده‌اید. این واژه در نگاه اول شاید کمی پیچیده به نظر برسد، اما در واقع مجموعه‌ای از قواعد ساده و کاربردی است که به درک بهتر تعهدات فروشنده و خریدار در معاملات بین‌المللی کمک می‌کند. بسیاری از افراد فعال در حوزه تجارت بین‌الملل، بدون آشنایی دقیق با این قواعد، ممکن است درگیر مشکلات قانونی و مالی شوند.

اینکوترمز به زبان ساده قراردادی است که نحوه تقسیم مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌های حمل‌ونقل کالا بین فروشنده و خریدار را مشخص می‌کند. اگر می‌خواهید بدانید اینکوترمز چیست، با اصطلاحات آن آشنا شوید و کاربرد عملی آن را بیاموزید، ادامه مطلب را بخوانید.
همچنین دوره جامع صادرات و واردات، با پوشش کامل incoterms (2020 و 2010 و 2000) و مفاهیم مرتبط، می‌تواند شما را به دانش کافی برای مدیریت حمل‌ونقل کالا و تجارت بین‌الملل برساند و دیگر نیازی به منابع دیگر نخواهید داشت.

اینکوترمز چیست؟

Incoterms مخفف عبارت International Commercial Terms و به معنای “اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی” است. این مجموعه از اصطلاحات و قواعد، نخستین بار در سال 1936 توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شد و تاکنون چندین نسخه به‌روزرسانی شده از آن منتشر شده که آخرین نسخه آن Incoterms 2020 است.

اینکوترمز مجموعه‌ای از تعاریف استاندارد برای تعیین وظایف، مسئولیت‌ها و ریسک‌های فروشنده و خریدار در یک قرارداد خرید و فروش بین‌المللی است. این اصطلاحات، توافق‌نامه‌هایی هستند که مشخص می‌کند چه کسی باید هزینه‌های حمل‌ونقل، بیمه، ترخیص گمرکی و سایر هزینه‌ها را بپردازد و همچنین در چه نقطه‌ای از مسیر حمل، ریسک کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.

کاربرد اینکوترمز در تجارت بین‌المللی

در دنیای تجارت بین‌‌الملل، جایی که خریدار و فروشنده ممکن است در دو قاره متفاوت زندگی کنند، هماهنگی دقیق در مورد شرایط تحویل کالا ضروری است. اینجاست که Incoterms به‌عنوان یک ابزار کلیدی وارد عمل می‌شود. این قواعد، به صورت استاندارد و بین‌المللی تعریف شده‌اند و باعث می‌شوند که طرفین معامله بتوانند با اعتماد و شفافیت بیشتری به توافق برسند.

کاربرد اینکوترمز در تجارت بین‌ الملل به‌خصوص در تعیین مسئولیت‌ها و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل، بیمه، ترخیص گمرکی و تحویل کالا بسیار مهم است. با استفاده از اصطلاحات اینکوترمز و کاربرد دقیق آن‌ها، شرکت‌ها می‌توانند از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری کنند. همچنین باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های ناشی از برداشت‌های اشتباه در قراردادها می‌شود.

اهمیت اینکوترمز در روابط تجاری

در روابط تجاری بین کشورها، زمانی که قراردادها بین شرکت‌های خارجی بسته می‌شود، بسیاری از مشکلات می‌توانند از تفاوت در قوانین، زبان و تفسیر مفاهیم ناشی شوند. در این میان، اهمیت این موضوع در ایجاد یک زبان مشترک و شفاف بین طرفین غیرقابل انکار است.

استفاده از اصطلاحات Incoterms باعث کاهش اختلافات حقوقی و سوء تفاهمات احتمالی می‌شود. همچنین، در مواقعی که اختلافات حقوقی پیش می‌آید، دادگاه‌ها و داوری‌های بین‌المللی نیز از اینکوترمز به‌عنوان مرجع استفاده می‌کنند.
به همین دلیل، شرکت‌هایی که با قواعد آن آشنایی ندارند، در معرض ریسک‌های بالای مالی و حقوقی قرار می‌گیرند. از طرف دیگر، شرکت‌هایی که این قواعد را به‌خوبی درک کرده و در قراردادهای خود به‌کار می‌گیرند، با استفاده از این موارد، از قدرت چانه‌زنی بیشتری در مذاکرات برخوردار می‌شوند. برای یادگیری همه این قواعد، پیشنهاد می‌کنیم در دوره اصول و فنون مذاکره شرکت کنید.

بررسی اصطلاحات اینکوترمز

برای درک بهتر اینکوترمز و چگونگی استفاده از آن، باید با اصطلاحات مهم و پرکاربرد آن آشنا شویم. هر کدام از این اصطلاحات، یک نوع تقسیم مسئولیت را بین فروشنده و خریدار نشان می‌دهند. انتخاب اصطلاح مناسب در قرارداد، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت معامله دارد. در ادامه، چند اصطلاح رایج incoterms را به زبان ساده بررسی می‌کنیم.

پیشنهاد مطالعه زومین بازار: آشنایی با 23 اصطلاح پر کاربرد گمرکی

1. EXW ( تحویل در محل فروشنده)

در شرایط EXW، فروشنده کالا را در محل خود (مثلاً کارخانه یا انبار) در اختیار خریدار قرار می‌دهد. پس از آن، همه مسئولیت‌ها و هزینه‌ها از جمله حمل، بیمه، ترخیص گمرکی و مالیات بر عهده خریدار است. برای مثال اگر شرکت ایرانی یک دستگاه صنعتی را بر اساس EXW از آلمان خریداری کند، خودش باید آن دستگاه را از انبار کارخانه در آلمان تحویل بگیرد و تا رسیدن به ایران، همه مراحل حمل‌ونقل و ترخیص را انجام دهد.

2. FCA ( تحویل به حمل‌کننده)

در FCA، فروشنده کالا را در محل تعیین‌شده (مثلاً انبار یا یک پایانه حمل‌ونقل) تحویل حمل‌کننده معرفی‌شده توسط خریدار می‌دهد. از این نقطه به بعد، تمام ریسک و هزینه‌ها با خریدار است. فرض کنید یک شرکت در ترکیه، کالایی را در انبار خودش به نماینده حمل‌ونقل معرفی‌شده از سوی خریدار ایرانی تحویل می‌دهد. از آن لحظه، مسئولیت انتقال، هزینه‌ها و بیمه با خریدار خواهد بود.

3. CPT ( کرایه حمل پرداخت‌شده تا مقصد)

CPT به این معنا است که فروشنده هزینه حمل کالا تا مقصد توافق‌شده را می‌پردازد، اما ریسک کالا از لحظه تحویل به حمل‌کننده به خریدار منتقل می‌شود. به‌عنوان مثال اگر شرکت چینی کالایی را با CPT تهران بفروشد، هزینه حمل تا تهران را پرداخت می‌کند، اما اگر کالا در مسیر آسیب ببیند، مسئولیت آن با خریدار است.

4. CIP ( کرایه و بیمه پرداخت‌شده تا مقصد)

CIP مثل CPT است، با این تفاوت که فروشنده علاوه بر هزینه حمل، بیمه کالا تا مقصد را نیز پرداخت می‌کند. البته باز هم ریسک از لحظه تحویل کالا به حمل‌کننده بر عهده خریدار است. برای مثال یک شرکت ایتالیایی دستگاهی را با شرایط CIP بندرعباس به خریدار ایرانی می‌فروشد. فروشنده هزینه حمل و بیمه را تا بندرعباس می‌پردازد، ولی اگر اتفاقی در مسیر بیفتد، خریدار باید با بیمه طرف حساب شود.

5. DAP ( تحویل در محل مشخص‌شده)

در DAP، فروشنده کالا را تا محل تعیین‌شده در کشور خریدار حمل می‌کند و تحویل می‌دهد، اما مسئولیت ترخیص گمرکی و پرداخت حقوق ورودی بر عهده خریدار است. مثلا یک شرکت فرانسوی کالا را تا انبار خریدار در اصفهان حمل می‌کند (DAP اصفهان)، ولی ترخیص کالا از گمرک ایران بر عهده خریدار خواهد بود.

6. DDP ( تحویل در مقصد با پرداخت تمام هزینه‌ها)

در DDP، فروشنده کالا را تا مقصد نهایی تحویل می‌دهد و تمام هزینه‌ها از جمله بیمه، حمل‌ونقل، ترخیص گمرکی و مالیات را پرداخت می‌کند. خریدار فقط کالا را در محل مورد نظر تحویل می‌گیرد. برای مثال در صورتی که یک شرکت چینی کالایی را به ایران با شرایط DDP بفروشد، فروشنده موظف است کالا را تا درب انبار خریدار در ایران رسانده و همه مراحل ترخیص را هم انجام دهد.

7. FAS ( تحویل کنار کشتی)

در FAS، فروشنده کالا را در بندر بارگیری و در کنار کشتی تحویل می‌دهد. از آن‌جا به بعد، تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها با خریدار است. مثلا اگر فروشنده آمریکایی کالایی را در کنار کشتی در بندر نیویورک تحویل دهد (FAS نیویورک)، خریدار باید مسئولیت بارگیری، حمل، بیمه و ترخیص را بپذیرد.

پیشنهاد مطالعه زومین بازار: معتبرترین شرکت حمل و نقل بین المللی کدام است؟

8. FOB ( تحویل روی عرشه کشتی)

در FOB، فروشنده کالا را پس از بارگیری روی کشتی، در بندر مبدأ تحویل می‌دهد. از آن نقطه به بعد، تمام ریسک‌ها و هزینه‌ها به خریدار منتقل می‌شود. برای مثال اگر کالایی با شرایط FOB بندر شانگهای فروخته شود، فروشنده مسئول رساندن کالا تا روی کشتی است و از آن‌جا به بعد خریدار باید حمل‌ونقل، بیمه و ترخیص کالا در بندر مقصد را انجام دهد.

9. CIF (هزینه، بیمه و کرایه حمل)

در این روش، فروشنده کالا را حمل می‌کند و هزینه حمل‌ونقل و بیمه تا بندر مقصد را نیز پرداخت می‌کند. اما ریسک کالا از زمان بارگیری بر عهده خریدار است. به طور مثال اگر یک محموله با شرایط CIF بندرعباس فروخته شود، فروشنده باید آن را بیمه کرده و به بندرعباس حمل کند ولی اگر در مسیر آسیب ببیند، مسئولیت آن با خریدار است.

کلام آخر

در این مطلب تلاش کردیم تا به سوال incoterms چیست پاسخ دهیم و اینکوترمز به زبان ساده توضیح داده شود و اصطلاحات پرکاربرد آن با مثال‌هایی واقعی تشریح شود. همان‌طور که دیدید، این اصطلاحات نه‌تنها نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت معاملات بین‌المللی دارند، بلکه باعث کاهش خطرات، سوء تفاهم‌ها و هزینه‌های ناخواسته می‌شوند.

یادگیری اصطلاحات و استفاده صحیح از آن‌ها در قراردادهای تجاری، باعث افزایش اعتماد بین طرفین معامله و شفافیت بیشتر در فرآیند واردات و صادرات کالا می‌شود. چه در نقش خریدار باشید، چه فروشنده یا حتی فعال در حوزه حمل‌ونقل، بیمه یا مشاوره، آشنایی با incoterms یک امتیاز بزرگ برای شما خواهد بود. پس بهتر است اطلاعات ارائه شده را مجدد بررسی کنید و در قراردادهای تجاری خود از آن بهره‌مند شوید‌.